Projekt EDEN

Tematem tego dużego projektu jest ukazanie w ramach wielkoskalowych demonstracji skuteczności innowacyjnych rozwiązań technologicznych wzmacniających szeroko rozumiane europejskie i krajowe mechanizmy bezpieczeństwa, a szczególnie  poprawa zarządzania bezpieczeństwem w kontekście zdarzeń CBRNe (Chemicznych, Biologicznych, Radiacyjnych, Nuklearnych oraz związanych z zagrożeniami wybuchowymi (ang. „explosive”)).

Projekt EDEN w Polsce reprezentowany jest przez Szkołę Główną Służby Pożarniczej, Centrum Badań Kosmicznych PAN, firmę Astri Polska Sp. z o.o. i Instytut Automatyki  i Pomiarów  PIAP.

W toku Projektu powstały i zostały rozwinięte narzędzia – instrumenty (urządzenia i środki ochrony, czujniki, zrobotyzowane platformy, ucyfrowione procedury optymalizacyjne, oprogramowanie do wspierania świadomości sytuacyjnej, bazy wiedzy, zaawansowane modele prognostyczne i oprogramowanie symulacyjne),  wraz z mechanizmami (algorytmami) ich wykorzystania. Najistotniejszym jednak produktem Projektu można nazwać EDEN Store – internetową platformę, zaprojektowaną w postaci wygodnego środowiska informatycznego pozwalającego na dobór i integrację odpowiednich narzędzi.

Najważniejszą cechą platformy EDEN Store jest jej zdolność do łączenia wszystkich zrzeszonych narzędzi w jedną zintegrowaną sieć. Dzięki temu, części systemu komunikują się i współpracują. Czujniki dostarczają raporty w sposób „zrozumiały” dla modeli symulacyjnych, a te produkują opracowania gotowe do wyświetlenia na mapie terenu, dostępnej dla każdego zainteresowanego, niezależnie od tego, gdzie przebywa. Oprogramowanie GIS (System Informacji Geograficznej) wyświetla nagrania i odczyty czujników pozyskane bezpośrednio np. z bezzałogowych platform, dając natychmiastowy dostęp do informacji tak na poziomie ratownika, jak i w sztabie dowodzenia.  Dodatkowo bazy wiedzy zawierają gotowe procedury razem z szablonami dokumentów, szczególnie przydatne w przypadku mierzenia się z nietypowymi zdarzeniami. Dodatkowo, platforma umożliwia tworzenie indywidualnych podsystemów narzędzi aktywowanych na potrzebę konkretnego zdarzenia – np. zaistniałej właśnie katastrofy lub dla procesu planowania placówki wykorzystującej substancje niebezpieczne. Funkcja ta nazwana jest EDEN Live.

Jednocześnie, działania mają na celu integrację europejskiego środowiska oraz zwiększenie udziału sektora cywilnego w działaniach badawczo-rozwojowych dotyczących bezpieczeństwa CBRNe.

Więcej informacji dotyczących Projektu znaleźć można na stronie internetowej https://eden-security-fp7.eu/.

Demonstracje w projekcie EDEN

W toku projektu, obok opracowywania, udoskonalania i integrowania nowoczesnych narzędzi, duży nacisk położono również na promowanie i demonstrowanie możliwości nowych technologii wśród profesjonalistów. Najważniejszy wkład w ten proces ma cykl demonstracji projektowych – realizowany za pomocą warsztatów, pokazów technicznych oraz ćwiczeń (tak polowych, jak i dowódczo-sztabowych, o charakterze doświadczalnym (studyjnym)). Demonstracje te podzielone są zgodnie z logiką projektu na oddzielne części: dotyczące zagrożeń o charakterze biologicznym, chemicznym i radiacyjno - nuklearnym.

Wydarzenia te realizowane są w ramach dwóch faz – wstępnej, gdzie największy nacisk położony jest na praktyczne testowanie poszczególnych innowacyjnych narzędzi, oraz fazy wielkoskalowej – działanie na zintegrowanym, ucyfrowionym podsystemie komunikujących się ze sobą technologii.

Rolą grupy polskich konsorcjantów EDEN, czyli SGSP, CBK PAN oraz Astri Polska, jest między innymi realizowanie zadań dotyczących części radiacyjno – nuklearnej projektu, w skrócie RN.  Proces ten jest przeprowadzany poprzez organizację szeregu różnorodnych demonstracji projektowych. W projekcie aktywny udział biorą strażacy PSP oraz studenci SGSP. W pierwszym kwartale 2015, w ramach pierwszej fazy projektu, odbyły się:

Księstwo Dunkelstein jest monarchią parlamentarną ulokowaną w Europie Środkowej. Graniczy od północy z Białorusią, od wschodu z Ukrainą, od południa z Włochami, a od zachodu z Polską. Na jego czele zasiada Wielki Książę Dacjusz III, a szefem rządu jest Premier Xavier de Lat. Księstwo posiada swoją historię, określoną cyfrowo geografię, opracowany szczegółowy podział administracyjny, a nawet spis partii politycznych ubiegających się tam o władzę. Księstwo Dunkelstein jest bytem fikcyjnym, wygenerowanym specjalnie na potrzeby EDENowych ćwiczeń przez Centrum Informacji Kryzysowej CBK PAN jako wygodna platforma testowania narzędzi i rozwiązań organizacyjnych.

Simulation for Virtual Nuclear Facility

Trzy dwudniowe spotkania warsztatowe Simulation for Virtual Nuclear Facility otworzyły serię wiosennych demonstracji RN projektu EDEN. W ich ramach międzynarodowe grono ekspertów (przedstawiciele instytucji państwowych i biznesu z Polski oraz z zagranicy) przyglądało się wybranym zagadnieniom dotyczącym bezpieczeństwa placówek RN, opierając się na modelu 3D elektrowni jądrowej wykonanym przez Astri Polska.

Przed rozpoczęciem Warsztatów zespół specjalistów SGSP wyznaczył cztery prawdopodobne scenariusze zdarzeń radiacyjnych (stanowiących zagrożenie bezpieczeństwa powszechnego) związanych z działaniem tego typu placówki. Następnie, w toku spotkań warsztatowych, każdy scenariusz poddano analizie krytycznej. Dyskusję moderowali specjaliści ze Szkoły oraz pracownicy Centrum Informacji Kryzysowej.

Następnym krokiem było zastosowanie modeli obliczeniowych i programów symulacyjnych (m. in. program symulacyjny jRODOS, wyznaczający obszary skażone na podstawie symulacji dyspersji chmury cząsteczek promieniotwórczych; program EQRA pozwalający obliczyć skutki oddziaływania wybuchu na konstrukcję nośną budynku) do wyznaczenia przebiegu takich zdarzeń i ich potencjalnych skutków. Następnie dyskusji poddano procedury działania i zastanowiono się nad potencjalnymi wnioskami na przyszłość, także w kontekście potrzeb Polski, jako kraju który w najbliższych latach może być zainteresowany budową elektrowni jądrowej.

Spotkania Virtual Facility pozwoliły na wymianę wiedzy, doświadczeń, praktyk zawodowych oraz przetestowanie procedur i wspólnego działania w kontekście krajowym, jak również europejskim.

Doświadczenia i wiedza zgromadzona w czasie warsztatów stanowiła podwaliny pod scenariusze przyszłych ćwiczeń – kwietniowego tarnobrzeskiego ćwiczenia poligonowego EDEN 2015 oraz majowego TTX 2015 rozegranego na terenie Szkoły Głównej Służby Pożarniczej.

Field Initial Exercise - „EDEN 2015”

13-16 kwietnia na terenach Zakładów Chemicznych Siarkopol odbyły się międzywojewódzkie ćwiczenia ratownicze PSP pod kryptonimem „EDEN 2015”. Udział w nich brało ponad 100 strażaków PSP oraz reprezentanci innych jednostek. Rozegrano wiele scenariuszy, w tym wymagających działań specjalistycznego ratownictwa chemiczno–ekologicznego, poszukiwawczo-ratowniczego, wodnego oraz wysokościowego.

W ćwiczeniu istotną rolę odegrał komponent projektu EDEN koordynowany przez Astri Polska. Strażacy i Policjanci z województwa podkarpackiego mieli okazję do rozegrania specjalnych scenariuszy, wykorzystując przy tym nowe technologie udostępnione przez Projekt. Scenariusze uwzględniały m. in. dekontaminację terenów miejskich, rozbrajanie bomby w środowisku skażonym oraz pokaz szturmu jednostek antyterrorystycznych Policji na nielegalne laboratorium chemiczne.

Tarnobrzeskie wydarzenie EDEN skoncentrowane było na wspomaganiu działań polowych  oraz na procesie zbierania i przekazywania danych. Testowano podczas nich między innymi bramki detekcyjne JANUS, przenośne dozymetry Brucker i Symetria Security Ltd., zdalnie sterowane quadrokoptery Easy FLeYe produkowane przez Airbus Defence and Space oraz zrobotyzowaną mobilną platformę PIAP. Platforma HAYA umożliwiała łatwy eksport danych z pola wprost na mapy sztabu akcji ratowniczej.

Initial Medium Scale Tabletop Exercise TTX 2015

Ćwiczenie dowódczo-sztabowe o charakterze studyjnym „EDEN TTX 2015” odbyło 13-15 maja 2015 r.  na terenie Szkoły Głównej Służby Pożarniczej. Liderem demonstracji było Centrum Informacji Kryzysowej CBK PAN, a wsparcia udzieliło SGSP oraz Astri Polska.

Myślą przewodnią przedsięwzięcia było testowanie nowoczesnych rozwiązań wspierających działania Sztabu Zarządzania Kryzysowego będącego ekwiwalentem WCZK w Polsce. Konsekwentnie dokonano migracji miejsca ćwiczenia w przestrzeń wirtualnego państwa Dunkelstein, dzięki czemu możliwe było testowanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych bez obciążenia bagażem istniejących uwarunkowań społeczno-prawnych. Interesującym elementem ćwiczenia był zaproponowany model sztabu, cechujący się nie instytucjonalnym, a funkcjonalnym podziałem organizacyjnym.

Sztab Zarządzania Kryzysowego Księstwa Dunkelstein musiał zmierzyć się z szeregiem niekorzystnych wydarzeń. Na przestrzeni jednego dnia doszło tam do wielkoskalowej awarii technicznej niespodziewanie odcinającej od energii elektrycznej kilkaset tysięcy obywateli, uaktywnienia się organizacji terrorystycznej detonującej samochód pułapkę oraz do skażenia radiologicznego w gęsto zaludnionej okolicy. Takie zagęszczenie wydarzeń stanowiłoby organizacyjne wyzwanie dla nawet najbardziej zaawansowanego systemu zarządzania bezpieczeństwem.

W tak trudnych warunkach przyszło pracować uczestnikom Gry Symulacyjnej rozgrywanej w ramach ćwiczeń TTX 2015. Jako wsparcie oddano im do dyspozycji szeroką gamę narzędzi EDEN:

Narzędzia symulacyjne jRODOS (Karlsruhe Institute of Technology) i EQRA (Fraunhofer EMI) pozwalały obliczyć prawdopodobne  warianty rozwoju zdarzeń dla akcji rozbrajania samochodu pułapki (w tym zasięg prewencyjnej ewakuacji), również zakładając wariant wykorzystania bomby do rozrzutu materiałów rozszczepialnych (RDD – Radioactive Dispersion Device).

Latająca platforma bezzałogowa AARM UAV (Imitec Ltd.)wyposażona w zestaw detektorów wykonała symulowany przelot nad miejskim obszarem skażonym, mierząc wielkość strefy zanieczyszczenia i precyzyjnie określając wielkość stref ewakuacji oraz przymusowego pozostawania w domach. 

W podejmowaniu trudnych decyzji wspierały uczestników zestawy procedur i dobrych praktyk zebrane i opublikowane w ramach EDEN Store.

Narzędzie mapowe HAYA (Airbus Defence & Space) pozwalało zintegrować odczyty wielu innych źródeł danych (w tym zdjęć i nagrań z akcji ratowniczej czerpanych z poprzedzających TTX ćwiczeń polowych EDEN 2015) w jedną łatwą w interpretacji i dostępną także na urządzeniach mobilnych mapę.

Oddzielną kategorię stanowiły zadania związane z publikowaniem oświadczeń medialnych, rozmową z dziennikarzami, organizowaniem konferencji prasowych czy reagowaniem na internetową aktywność społeczeństwa. Dużą rolę w kontrolowaniu tego ostatniego, zdawałoby się, najtrudniejszego sektora, miały narzędzia pakietu RISK (R-Tech, EU-VRi), pozwalające śledzić aktywność użytkowników popularnych portali, wyszukiwać najpopularniejsze hasła oraz mierzyć nastrój komentarzy zamieszczanych w Internecie.

Nadrzędną zasadą ćwiczenia było dążenie do jak najwyższego poziomu realizmu. Cel ten zrealizowano starannie przygotowując miejsce, scenariusz oraz fabułę ćwiczenia. W toku przygotowań stworzono fikcyjny kraj Dunkelstein, rozpisano logiczny, nieliniowy (wariantowy) i wielotorowy scenariusz zdarzeń, a także zbudowano odpowiednią infrastrukturę umieszczając w sali konferencyjnej SGSP funkcjonalny Sztab Zarządzania Kryzysowego. Zachowano realistyczny system komunikowania się, wszystkie informacje do i ze sztabu przekazywano w formie mailowej, telefonicznej lub osobiście przekazywano przez osoby podgrywające wyznaczone wcześniej role.

Ważną rolę w przygotowaniu i przeprowadzeniu ćwiczenia odegrali studenci SGSP, którzy byli zaangażowani przede wszystkim w przygotowanie materiałów podgrywkowych i ich wykorzystanie w trakcie rozgrywania scenariusza.

Ćwiczenia EDEN 2015 w Tarnobrzegu oraz TTX 2015 w Warszawie bardzo obrazowo podsumowuje film nakręcony przez organizatora, dostępny pod adresem:
https://eden-security-fp7.eu/eden,id,130.html,
https://eden-security-fp7.eu/eden,id,140.html

W filmie zawarto również szczegółowe informacje na temat użytych w ich trakcie narzędzi EDEN.

Inne wydarzenia

Thematic Demonstrations – jesienią 2015 włoska ENEA (Italian National Agency for New Technologies, Energy and Sustainable Economic Development) zorganizowała wspólnie z niemieckim Fraunhofer Institute for Technological Trend Analysis dwudniowy cykl demonstracji tematycznych na terenie ośrodka badawczego we Frascati. Głównymi tematami były: dla pierwszego dnia – przemyt substancji promieniotwórczych, dla drugiego dnia spotkania – zdalny monitoring i wykrywanie tzw. brudnej bomby. Polskę reprezentowała dziesięcioosobowa grupa, w której skład wchodzili konsorcjanci z SGSP, Astri Polska oraz CIK CBK PAN, a także pracownicy BOA, Straży Granicznej i PGE EJ1, należących do  Platformy Użytkowników Końcowych EDEN

Test Service Period (TSP)– jest to specjalne działanie w Projekcie, dzięki któremu próbny dostęp do narzędzi umieszczonych w EDEN Store może zostać przyznany zainteresowanej instytucji bezkosztowo, łącznie ze zwrotem kosztów transportu sprzętu czy przyjazdu trenerów. W ramach TSP odbywają się również spotkania i warsztaty technologiczne dla profesjonalistów.

Największym polskim wydarzeniem, które gościło narzędzia EDEN, był z pewnością Festiwal Woodstock. Na jego potrzeby sprowadzono taśmy diodowe Waysafe (Linear Guidance Illumination), którymi oznakowano podjazdy dla karetek oraz pojazd detekcyjny DeGeN (Fraunhofer INT). W ramach przygotowania do festiwalu, CIK przeprowadziło również dedykowane ćwiczenie symulacyjne z udziałem organizatorów, wolontariuszy, PSP oraz Policji.

The Integrated Large-scale RN Demonstration – Tabletop Exercise TTX 2016

W roku 2015 zakończyła się wstępna faza Demonstracji EDEN a na bieżący rok przewidziano zintegrowane wielkoskalowe ćwiczenia, odbywające się w trzech miejscach w Europie i połączone w jedno wydarzenie za pomocą internetowych platform EDEN Store i EDEN Live.

Zintegrowany scenariusz działań podejmie temat wielkoskalowego incydentu radiacyjnego o skali regionalnej (międzynarodowej), skutkującego koniecznością komunikacji (również transgranicznej) i współdziałania między wieloma instytucjami. Przed narzędziami projektu EDEN zostanie postawione trudne zadanie zaspokajania potrzeb informacyjnych szerokiego grona odbiorców, a także sprawnego operowania wiedzą i informacją, w celu ułatwienia podejmowania świadomych decyzji podczas nietypowego i wymagającego zdarzenia, jakim jest masowe skażenie promieniotwórcze.

Wydarzenia rozgrywane będą na wielu poziomach. W Rzymskiej Casacci, na terenie i z inicjatywy ośrodka badawczego ENEA odbędą się testy oprogramowania oraz zdalnie sterowanych pojazdów, łącznie z próbami w środowisku zanieczyszczonym. Wyznaczone im zadanie będzie polegało na zbadaniu skażenia wewnątrz budynku oraz przygotowaniu rekomendacji działań, natomiast w Strefie Wykluczenia wokół Czarnobylskiej CzAES odbędą się praktyczne próby, zawierające elementy działań taktycznych w zanieczyszczonym środowisku. Testom zostaną poddane głównie dozymetry indywidualne i sondy badawcze różnego przeznaczenia. Organizatorem jest SGSP oraz firma Hotzone Solutions.

Finalnym elementem zintegrowanych ćwiczeń będzie tworzona przez zespół CIK całodniowa gra symulacyjna EDEN TTX 2016. Jej uczestnicy zasiądą na miejscach Sztabu Kryzysowego państwa Dunkelstein, aby wykorzystując narzędzia z EDEN Store wspólnie zarządzać skutkami dużego zdarzenia o charakterze radiacyjnym. Wyniki pomiarów z obu poprzedzających wydarzeń zostaną przekazane do platformy EDEN Live – programu ułatwiającego zarządzanie sytuacjami kryzysowymi. Dodatkowo zostaną one uzupełnione o informacje fabularne, ilustrujące wydarzenia opisane przez scenariusz ćwiczenia EDEN TTX 2016 – uczestniczący w ćwiczeniu pracować będą na fikcyjnym scenariuszu z prawdziwymi danymi. Zespół przeprowadzający ćwiczenie dodatkowo podejmie się szeregu działań podwyższających realizm  symulacji – odgrywanie ról dziennikarzy, dowódców i polityków Dunkelsteinu, symulowanie przepływu informacji (drogą mailową, telefoniczną, poprzez narzędzia EDEN) pomiędzy różnymi instytucjami etc.

Ćwiczenie TTX 2016 odbędzie się na terenie Szkoły Głównej Służby Pożarniczej przy ulicy Słowackiego 52/54 w Warszawie w dniach 07 – 09.06.2016 r. W programie, oprócz gry symulacyjnej znajdują się również warsztaty komunikacji medialnej oraz sesje treningowe z poszczególnymi narzędziami.

Projekt EDEN otrzymał dofinansowanie z 7. Programu Ramowego Unii Europejskiej w ramach umowy grantowej nr 313077.

Projekt EDEN jest  finansowany ze środków finansowych na naukę w latach 2014-2016 przyznanych na realizację projektu międzynarodowego współfinansowanego.