Warsztaty COLLARIS na temat operacji bezzałogowych systemów powietrznych

Około 20 interesariuszy z kilku państw członkowskich przybyło 30 maja do MSB Revinge College (Szwecja), aby wziąć udział w dyskusjach na temat obecnych i przyszłych perspektyw dotyczących bezzałogowych systemów powietrznych i zarządzania ruchem lotniczym w zakresie zarządzania kryzysowego i pierwszego reagowania. Zaproszeni prelegenci przedstawili różne perspektywy dotyczące możliwości i wyzwań, a podczas sesji otwartej uczestnicy mogli wygłosić własne prezentacje.

Warsztaty były doskonałą okazją do wymiany wiedzy, podzielenia się praktycznymi doświadczeniami i omówienia różnych kwestii związanych z:

• obecnymi i przyszłymi wyzwaniami w zarządzaniu ruchem lotniczym w sytuacjach kryzysowych,
• krajowymi i regionalnymi "przypadkami użycia" dronów do różnych celów zarządzania kryzysowego ze Szwecji, Danii, Francji i Polski (w tym aspekty szkolenia personelu),
• korzyściami i zagrożeniami związanymi ze sztuczną inteligencją (AI) i bezzałogowymi systemami powietrznymi w zarządzaniu klęskami żywiołowymi,
• dostępnymi pomocniczymi systemami wsparcia, poza prostymi kamerami,
• kwestiami cyberbezpieczeństwa związanymi z efektywnym wykorzystaniem bezzałogowych systemów powietrznych,
• operacjami mapowania dronem dla Copernicus Emergency Management Service (usługi programu Copernicus w zakresie zarządzania kryzysowego),
• zakresem działalności sieci COLLARIS i planami na przyszłość, w tym nadchodzącymi demonstracjami terenowymi i szkoleniami.

Zarządzanie ruchem lotniczym w sytuacjach kryzysowych 

Nie ma wątpliwości, że obecnie rozwiązania w zakresie zarządzania ruchem lotniczym są kluczowym czynnikiem umożliwiającym operacje dronów w zarządzaniu kryzysowym. Musimy być w stanie latać bezpiecznie, zanim pomyślimy o innych kwestiach, takich jak analiza i udostępnianie danych, korzystanie ze sztucznej inteligencji, rozwiązywanie problemów związanych z cyberbezpieczeństwem lub ochroną prywatności i danych osobowych. Był to powracający temat większości prezentacji i wypowiedzi podczas warsztatów. W związku z tym opracowywany w Polsce system zarządzania ruchem lotniczym do zarządzania kryzysowego będzie głównym tematem pierwszej demonstracji terenowej (Trial) COLLARIS odbywającej się pod koniec sierpnia. Krótkoterminowe wyzwania, przed którymi obecnie stoimy, są związane z zapewnieniem bezpieczeństwa lotów podczas operacji kryzysowych (z wykorzystaniem wielu BSP [bezzałogowych systemów powietrznych] oraz z wykorzystaniem BSP równolegle z lotnictwem załogowym).

Bardziej szczegółowe kwestie związane z tymi i innymi problemami, a także korzyści wynikające z operacyjnego wykorzystania dronów zostały przedstawione z różnych perspektyw na poziomie regionalnym (dwa przypadki ze Szwecji: w regionie Västra Götaland i Research Institutes of Sweden, RISE) oraz na poziomie krajowym (Szwedzka Policja, Duńska Agencja Zarządzania Kryzysowego, Centrum Informacji Kryzysowej z Polski i Entente Valabre z Francji).

Region Västra Götaland koncentruje się obecnie na wykorzystaniu dronów do dostarczania defibrylatorów w celu ratowania życia, ale w przyszłości chciałby podążać za przykładami z USA, aby drony były "pierwsze na miejscu zdarzenia" w celu uzyskania świadomości sytuacyjnej, monitorowania ruchu drogowego, pomocy w wykrywaniu pożarów, utonięć itp. RISE opracowuje i testuje różne przypadki użycia bezzałogowych systemów powietrznych z nowymi technologiami (na przykład, jak używać LiDAR i nRTK do pomiaru wysokości drzew, szerokości ich koron i warunków gruntowych).

Szwedzka policja podkreśliła, że każda organizacja zidentyfikowała te same bieżące wyzwania: operacje w każdych warunkach pogodowych, dostępność przestrzeni powietrznej, mieszane operacje załogowe / bezzałogowe, czas lotu, przepisy BVLOS, sztuczna inteligencja, rozwój technologii, ale także "dylemat nowych technologii" obejmujący kwestie kontroli (automatycznej vs. autonomicznej), skutków i odpowiedzialności.

Przedstawiono tło polskiego systemu zarządzania ruchem lotniczym "Search and Help" (obecnie w fazie rozwoju), a także jego podstawowe komponenty (system informatyczny, procedury, personel), planowane kluczowe funkcjonalności i wnioski wyciągnięte z już przeprowadzonych działań. Na koniec przedstawiono krótki przegląd bieżących działań szkoleniowych we Francji, uzupełniony o potencjalną wizję europejskiego szkolenia BSP w przyszłości.

Podczas warsztatów poruszono również trzy horyzontalne i "przekrojowe" kwestie związane z wykorzystaniem dronów: pomocnicze systemy wsparcia, sztuczna inteligencja i cyberbezpieczeństwo.

Disaster Competence Network Austria (DCNA) zwróciło uwagę, że większość badań dotyczących pomocniczych systemów wsparcia, takich jak czujniki, koncentruje się wyłącznie na wykorzystaniu kamer i zdjęć sytuacyjnych, zatem COLLARIS obejmie również inne formy pomocniczych systemów wsparcia. Ponadto korzystanie z bezzałogowych systemów powietrznych wiąże się z wieloma wyzwaniami, takimi jak obawy o ochronę danych osobowych, kwestie zaufania, koszty logistyki i personelu.

KIOS podkreślił, że sztuczna inteligencja i bezzałogowe systemy powietrzne odgrywają kluczową rolę w zarządzaniu klęskami żywiołowymi i reagowaniu na nie. Technologie te mogą znacznie poprawić skuteczność, wydajność i bezpieczeństwo działań związanych z pomocą w przypadku klęsk żywiołowych.

MSB podkreśliło, że wszystkie rodzaje systemów informatycznych są wrażliwe i podatne na ataki, w tym te znajdujące się na pokładzie dronów i satelitów. Dlatego ochrona bezpieczeństwa informacji jest konieczna niezależnie od tego, czy systemy te znajdują się na ziemi, w powietrzu czy w przestrzeni kosmicznej. Istnieją różne wyzwania związane z wdrażaniem bezzałogowych systemów powietrznych, wykraczające poza "tylko" problemy techniczne i organizacyjne, takie jak aspekty społeczne i prawne (RODO), ale także kwestie nadrzędne, takie jak solidność i łańcuchy dostaw, które należy uwzględnić. 

Wreszcie, międzynarodowy punkt widzenia przedstawili prelegenci z Copernicus drone mapping operation service oraz International Emergency Drone Organization. Pierwszy z nich przedstawił nieco mniej znaną "twarz" Copernicus Emergency Management Service: mapowanie dronami - mające na celu ustanowienie ogólnoeuropejskiej sieci operatorów dronów, z dedykowanym narzędziem GIS do szybkiego wdrażania, zdolnym do zbierania danych z dronów po aktywacji i dostarczania przetworzonych danych w ciągu 48 godzin. Drugi z nich podzielił się doświadczeniami ogólnoświatowego stowarzyszenia non-profit pilotów dronów wśród osób udzielających pierwszej pomocy (strażaków, policji, ratowników medycznych, lekarzy, wolontariuszy grup poszukiwawczo-ratowniczych, straży przybrzeżnej itp. - indywidualne osoby, bez firm w celu zachowania neutralności).